Układ w Lędowie - umowa zawarta 17 lipca 1307 roku między słupskim rodem Święców, reprezentowanym m.in. przez Piotra z Nowego, syna seniora rodu, Święcy (wojewody pomorskiego) i margrabiami brandenburskimi w Lindow, które przez prof. Błażeja Śliwińskiego zindentyfikowane zostało jako Lędowo koło Ustki.
. Święcowie, poróżnieni z księciem Władysławem Łokietkiem, na mocy tej umowy poddali Brandenburczykom Pomorze Słupskie i Gdańskie i stali się ich lennikami, zachowując wszystkie swoje posiadłości i urzedy. Układ miał ogromne znaczenie dla przyszłości: dzielnica słupska właśnie wówczas odpadła od Królestwa Polskiego i pozostawała poza granicami Polski aż do 1945 roku. Gdańsk rok później, w 1308 r., stał się celem wyprawy połączonych sił Brandenburczyków i rycerstwa słupskiego. Do konfliktu polsko-brandenburskiego wmieszali się wówczas krzyżacy, zajmując wschodnie Pomorze razem z jego stolicą. Stało się to m.in. przyczyną późniejszych walk polsko-krzyżackich. Gdańsk wrócił do Rzeczypospolitej dopiero po II pokoju toruńskim w 1466 roku.
Tło historyczne
Święcowie spotkali się w Lędowie z wrogami, z którymi wcześniej sami walczyli. Żywili żal do księcia Łokietka. Kilka miesięcy wcześniej stanął on po stronie biskupa włocławskiego. Kazał Święcom wypłacić na rzecz biskupa pokaźne odszkodowanie. Łokietek irytował także słupską rodzinę tym, że nadawał urzędy na Pomorzu rycerzom z innych dzielnic Polski, pomijając miejscowych.Tymczasem w 1307 roku nad Ziemią Słupską znowu zawisła groźba wojny. Rok wcześniej Brandeburczycy, realizując swoje wcześniejsze układy z Wacławem II, królem Czech i Polski, zajęli już Ziemię Sławieńską. Ich granice podchodziły wówczas aż pod Ustkę. Obejmowały m.in. jezioro Modła i Lędowo. Było jasne, że w następnym roku ruszą na Słupsk, a potem dalej – na Gdańsk. Święcowie musieliby stawić im opór, jak już zresztą czynili to wielokrotnie wcześniej. Znowu ginęliby ludzie, znowu niszczony i rabowany byłby dorobek pracy wielu ludzi.
Święcowie tym razem nie chwycili za miecze. Zdecydowali się na tajne rokowania z wrogiem, których finałem było właśnie spotkanie na granicy, w Lędowie. W układzie wówczas spisanym Święcowie poddali się władcom Brandenburgii i przekazali im całe Pomorze, w zamian uzyskując gwarancję, iż nowa władza pozostawi ich w posiadaniu ogromnych dóbr i urzędów, w tym urzędu kasztelana słupskiego.
Treść układu (tłumaczenie z dolnoniemieckiego: Marcin Barnowski)
"W Imię Boże amen. My, Otto, Hermann i Waldemar z Bożej Łaski magrabiowie na Brandenburgii i na Łużycach, czynimy tym pismem wiadomym, że uzgodniliśmy ze szlachetnie urodzonym panem Piotrem z Nowego to, co zostało tu spisane, który to on i jego ojciec, jego bracia i wszyscy jego przyjaciele, którzy służą mu teraz, powrócił do nas razem ze swoimi grodami, które trzyma, i z całą ziemią.
Pan wojewoda i jego brat, mają pozostać kasztelanami na Słupsku tak długo, jak długo będą żyć. A jeśli bylibyśmy radzi, aby kraj słupski wziąć sobie, to bylibyśmy zobowiązani wspomnianemu wojewodzie corocznie dawać trzysta marek. Dalej postanowiliśmy owemu szlachetnie urodzonemu panu Piotrowi z Nowego i jego braciom oraz ich dziedzicom przekazać jako lenno Darłowo i Sławno, Polanów, Tucholę i Nowe oraz ziemię, które przynależą do tych grodów, do ich wspólnej korzyści. Chcemy też, aby pan Lutek Wedel ustąpił z dobrej woli Sławno i Polanów, i z tego, co do nich należy i aby przed nami zawarł z panem Piotrem przyjacielską zgodę. Te wymienione grody, te ma pan Piotr umacniać i ulepszać według swojej woli i z nich też mają pan Piotr i jego bracia wspierać nas zbrojnie, gościć nas w nich i płacić z nich, gdy będziemy tego potrzebować i mają być w naszej służbie. Zobowiązujemy się ponadto nie wchodzić w żadne układy z biskupem z Kujaw. Świadkami tej rzeczy są: Henryk, biskup z Kamienia, hrabia Herman von Everstein, Henryk z Dębnicy, Ludwik zwany Wedlem, Henryk ze Steglitz, Danekins z Creier i pan Buse Sanelhut i inni zacni ludzie.
To pismo dane nam zostało w Lędowie w roku po urodzeniu Chrystusa tysiąc trzysta siódmym, w poniedziałek po święcie Rozesłaniu Apostołów
(Źródła: Błażej Śliwiński, Pomorze Wschodnie w okresie rządów księcia polskiego Władysława Łokietka w latach 1306–1309, Gdańsk : Muzeum Archeologiczne, 2003
Pommersches Urkundenbuch)
